Te gek Italiaans bonenhek

Nog twintig weekjes wachten...

Al dat gewacht tot we kunnen beginnen met de soeptuin maakt hongerig. Dus had ik toch maar vast doorgepakt en een hele zak biologische borlottibonen gekocht voor 1,59. Die opgekweekt en langs het hek geplant op het 'to be' veldje waar we ooit deze zomer de soeptuin hopen te beginnen. De grond is ondanks de regen keihard en droog, het gras taai, 400 bonenplantjes planten is geen sinecure. Maar zoals vaker heeft het tuinieren in openbaar groen een onverwacht neveneffect. Telkens komen mensen vragen wat ik aan het doen ben, en dat levert leuke gesprekken op. Van mensen die moestuinen eigenlijk zo leuk vinden (maar er zelf geen tijd voor hebben). Met buren die zich afvragen hoe de plannen voor gebiedsontwikkeling opschieten (want geen tijd om zelf naar de informatieavond te komen.) Tja, die avond. Een grote angst van mensen blijkt te zijn dat er toeristen op een fijn groen park afkomen. "Dat mag niet gebeuren." Ergens snap ik hun angst voor Vondelpark-achtige taferelen wel, maar dan komt dat schattige Italiaanse stelletje het veld op, ze zoeken een beschut plekje, wat er niet is. Ik ben net klaar met planten, dus neem ik ze mee naar mijn kant van de sluis. We praten wat, ze pakken hun picknick uit en gaan onder de kastanjeboom zitten "Borlotti beans? But that is Italian!" Ze zijn trots alsof ze de bonen zelf in hun rolkoffer voor me mee hebben gebracht. Hun rommel ruimen ze keurig op, na de picknick. Ik verheug me al op het te gekke Italiaanse bonenhek, met eerst rode bloemen en dan rode peulen. Vierhonderd rode Italianen op het veld, zonder overlast en voorlopig is er niemand die het doorheeft. Dat vind ik dan weer leuk.

Tomatensoep met popcorn, ooit geprobeerd?

popcorn in de soep, maar dan anders

Alsof we helemaal niet acht weken moeten wachten op een vergunning om met een tuin te beginnen, zijn we al soeprecepten aan het verzamelen. Want hé, er is ook een volgend jaar.

Dus heb ik mijn oude zakjes popcornzaad tevoorschijn gehaald van vorig jaar. Rode, witte en blauwe. Om te kijken of we dat volgend jaar wèl kunnen aanbieden. Het is onze favoriete familiesoep, het recept namen we mee uit Ecuador, waar tomaten en popcorn oorspronkelijk vandaan komen. Tomatensoep kent bijna iedereen, maar weet je wel hoé lekker het is om daar vers gepofte (zoute) popcorn in te strooien? Telkens een handje.

Vorig jaar kwam er niet één maisplantje op. Pas nadat ik de zaadhandel had gebeld werd me duidelijk waarom niet: popcorn kiemt pas boven de 26 graden. Tja, dat is het bij ons zelden in mei. Geen nood, buurman had nog een oude aquariumverwarmingsbuisje en ik een grote speciekuip, daar zetten we twee emmers met compost in en bovenin die emmers zaaide ik de mais uit. Een wonder geschiedde: binnen een week ontkiemde het zaad.

Tomaten telen, dat kunnen we al, zeker als de zomer volgend jaar weer warm en droog wordt. Wat moet er verder in lekker tomatensoep? Beetje ui, beetje knoflook, bleekselderij of gewone, beetje thijm is ook wel lekker, er kan zelfs wat wortel doorheen of prei. Basilicum natuurlijk. Hmmm, ik kan bijna niet een jaar wachten. Nou eerst die popcorn maar eens volwassen krijgen.

Wat voor tomatensoep maken jullie?

Seizoensgroente: wat groeit er in de lente?

Ober, er drijft een bloem in mijn soep.

Nu de soeptuin nog even 'on hold' staat, ben ik op mijn stageadres vast een studie aan het maken van lentegroentes voor in de soep van volgend jaar. Weet jij het? Wat er nu, op dit moment, te eten is uit de tuin? Dus zonder kas, zonder vrachtwagens? Wat aten mensen aan groente als het zuurkoolvat leeg was en de laatste aardappels uit de kelder in de soep waren verdwenen?

Toegegeven, ik was het zelf ook een beetje kwijt, toen ik aan de opleiding stadslandbouw begon en toegegeven: er zijn al heel lang wèl koude kassen en platte bakken waarin je al heel vroeg groente kan telen. Maar stel nou dat je die niet hebt, zoals wij straks, op ons veldje, wat dan?

Overal in het land gingen afgelopen weekend tuinen open, waar je de groente zelf kunt zien groeien en kunt kopen. ook de tuin waar ik op dit moment stage loop. Door het rare weer (eerst heel warm, toen koud, en ook droog, té droog) waren sommige planten aan het bloeien geslagen en andere nog veel te klein. Maar ik weet het nu wel en eigenlijk is het ook heel logisch: eerst komen de blaadjes. Dus de spinazie (mijn lievelingsgroente) de paksoi, de sla en veldsla, de raapstelen, het mosterdblad en snijbiet, bieslook, lenteui en sterrenkers en -wat ik nog nooit gegeten had - je kan ook lenteknoflook in bosjes kopen, gewoon vroege knoflook eruit trekken en hoppa. Kiemgroente, daar is het ook helemaal de goede tijd van het jaar voor. De meest bijzondere die ik gegeten heb waren kiemende beukennootjes. Heel makkelijk zelf te kweken als je een beukenboom in de buurt hebt: in de herfst blad en nootjes op één hoop vegen, kippengaas erom, en in het voorjaar de kiemende nootjes eruit pikken. Maar wat van al dat lekkers is ook lekker in de soep? Niet veel, spinazie...

Toen bedacht ik dat je óók buiten in de tuin kunt kijken en 'wild' oogsten: verse lindeblaadjes door de sla (geprobeerd, taai en smakeloos), madeliefjes op je soep (vooral leuk), sommige mensen vinden paardenbloemblad lekker (ik niet) en roomse kervel maakt een soep van de laatste oude aardappels een stuk smakelijker. Dat dan? In mijn eigen tuin heb ik ook nog jonge brandnetels, zuring, daslook en zevenblad. 'Mevrouw Onkruid'  of 'De onkruideniers' kunnen er vast nog veel meer noemen, en de blaadjes zijn in het voorjaar lekker mals. De RIVM waarschuwt ons wel om niet zomaar elke wildgroeiende groente in de mond te steken: uitlaatgas en vervuilde grond wil nog wel eens letterlijk roet in het eten gooien. Of cadmium. Of kwik. Daarom zijn we blij dat onze grond in de soeptuin wat dat betreft helemaal goed en veilig is bevonden. Wit zand, zonder voedingsstoffen, maar óók zonder gif.

Jeetje, we hebben dus misschien alweer een kans laten lopen. Want brandnetelsoep is heerlijk en die groeien in grote hoeveelheden langs het terrein waar de soeptuin misschien mag komen. Alleen is dat wel dezelfde rand waar de auto's langsrijden en de honden plassen. Vinden RIVM en de gewone mensen misschien toch niet zo'n fijn idee, in hun soep. We wachten daarom nog en laten misschien een randje brandnetel zijn eigenwijze gang gaan op een schone plek aan de rand van de tuin, ook fijn voor vlinders. Wie heeft het lekkerste recept voor zo'n vroeg lente brandnetelsoepje? Gaan we die volgende lente proberen.

Soeptuin in de soep?

Gaan we een hond in de soeppan vinden?

Dit is ook stadslandbouw. Stel je voor: vlak tegenover je huis is vijftien jaar lang een bouwput van de Noord-Zuidlijn. Wanneer ze daar klaar zijn, duurt het nog bijna twee jaar voordat het in onbruik zijnde terrein wordt opgeruimd en de bouwhekken - gedeeltelijk - worden weggehaald. Om precies te zijn: november 2016 is er geen activiteit meer en eind oktober 2018 zijn de hekken weg. Er wordt in mei 2018 achter de hekken wel alvast halfslachtig op het zand wat gras ingezaaid, maar dat wordt niet veel. Begin 2017 is ook al een keer een ambtenaar 'tijdelijk gebruik' aangesteld, maar het is onduidelijk wat die doet en hij verdwijnt in dunne lucht.  

Buurman en ik maken daarom al begin 2018 zelf een plan, de Soeptuin. 3000 m2, soep voor de hele buurt en wij doen dan vanzelf ook het onderhoud, wat nu een heikel punt is. In november 2018 wordt duidelijk (het eerste jaar is dan dus al voorbij) dat er een organisatie aangesteld gaat worden om e.e.a. te stroomlijnen en begeleiden. Zodra we weten wie dat zijn, sturen we onmiddellijk ons plan op. Het zijn fijne mensen, daar niet van, maar om één of andere reden duurt het toch tot half februari totdat we horen dat er max 600 m2 beschikbaar is en geen geld. En tot uiterlijk eind 2020. Buurman en ik besluiten dit als een uitdaging te zien, water bij de wijn, en maken samen voor de opleiding stadslandbouw die we volgen een teeltplan, waar van week tot week in staat wat je moet zaaien of planten om elke week een lekker soepje te kunnen maken. Preisoep, tomatensoep, Italiaanse riboletta, pompoensoep, er zijn héél veel soepen te bedenken. 

Een soepje vanaf eind augustus, want half maart wordt duidelijk dat er eerst nog een ontwerp moet komen, en een vergunning moet worden aangevraagd en dat dat nog eens acht weken kan duren. We blokken de laatste week van mei in onze agenda's, we gaan vast zaad, uitjes, stekjes verzamelen en we zoeken uit wat voor biologische mest of compost we waar vandaan kunnen halen. We zoeken uit wat voor hek je het beste kunt plaatsen tegen de aanwezige konijnen en vragen wat subsidie aan, want van 600 m2 die anderhalf jaar beschikbaar is, is moeilijk een sluitende begroting te maken. Zelfs als we zelf besluiten dat we het als proeftuin doen, dus zonder enige inkomsten. Het ontwerp dat komt is wat saai en blokkerig en van de 600 m2 is inmiddels 540 m2 over, maar vooruit: tempo! 

Helaas willen andere betrokkenen toch liever een ander ontwerp, dus duurt het wéér een week voor het ontwerp is aangepast en de vergunning aangevraagd zou kunnen worden. De maggiplanten en borlottibonen komen mooi op, de 10 kg plantuitjes beginnen onder de tafel in de koude bijkeuken toch al spontaan uit te lopen. Het tomatenzaad komt binnen bij buurman: wel of niet vast voorzaaien?

Dan is er een buurvrouw, die elke dag haar hond uitlaat op het zanderige veldje en die het allemaal véél te veel initiatieven vindt die de open ruimte inperken. Want behalve de Soeptuin zijn er nog vijf. Ze komt in actie en er komt een buurtoverleg. Daar worden héél veel beren op de weg gezien, vooral door andere hondenuitlaters die het veld inmiddels in gebruik hebben genomen: zwervers die tussen de palmkool gaan slapen, te volle prullenbakken, rommel van kinderen die hutten gaan bouwen, hekkerig en hokkerig, te weinig ruimte om met je hond te hollen en het moet gezegd: dat is een dingetje. Maar om dat op te lossen, zouden we wéér zes weken moeten wachten. Dan kan het terrein misschien iets groter, als er geld is voor verlichting en een hek langs het kanaal. Half juli, dan kàn je eventueel nog voorgezaaide palmkool en pompoen uitplanten. Hmmm. Laten we blijven geloven dat het sneller kan. Het dak van het schuurtje van de buurman is nu helemaal groen van de trays voorgezaaide basailicum. Stadslandbouw is helaas ook dealen met hondenuitlaters en andere mensen die normaalgesproken groente in de supermarkt halen. En dat kan elke dag, het hele jaar door, zonder dat het ruimte kost waar je zelf wil lopen.

Eigenlijk hadden we gewaarschuwd moeten zijn door soortgelijke initiatieven: bijvoorbeeld hondenuitlaters in Leiden die de zelfoogsttuin daar flink hebben tegengewerkt. Hondenuitlaters en stadslandbouw gaan slecht samen, want je kunt een hond niet uitlaten tussen de bedden en je wil ook niet dat ze erin gaan graven of poepen. Hoe langer het duurt, hoe langer de hondenuitlaters hun lege veld hebben. Zo hebben we straks misschien nog maar één jaar de tijd, omdat er drie verloren zijn gegaan aan vooroverleg. Goede afspraken vooraf zijn belangrijk maar het zijn wel heel veel uren, terwijl het ook had kunnen gaan over leuke dingen, een fijne plek maken met z'n allen, en niet over hondenpoep en hekken. Toch jammer, te tijdelijk, stadslandbouw is mooi, maar het moet wel kunnen.

We wachten af, of er witte rook komt uit de schoorsteen van de organisatie die alles moet coördineren, die wacht op afdeling vergunningen en afdeling stadslandbouw en afdeling veiligheid en afdeling buurtwerk en afdeling....

Tenslotte zijn er straks heel veel notulen en afspraken, maar zoals de oude indiaan al zei:

'Pas als de laatste vis gevangen is, de laatste boom is omgezaagd en de laatste bonen in de soep zijn gegaan, kom je erachter dat je papier niet kunt eten.' Dan vind je misschien geen groente en kruiden, maar een hond in de pot en dat, terwijl we ècht vegetarische soep wilden koken.

Guerillabonen in de Voortuin van Noord

Ze komen op! - Foto door mezelf dus niet mooi en scherp

Mijn vorige - eerste blog over de soeptuin - riep bij een paar mensen vragen op: waar komt die tuin? Voor mij is dat vanzelfsprekend, want ik kijk al 22 jaar uit op het landje. Het gebied heet nu 'de Voortuin van Noord' , net boven de Sixhaven ligt het veld maagdelijk leeg te zijn. Net naast de sluizen. Deze uitlopende bonen in mijn vensterbank zien het liggen als ze het raam uit kijken. Ze hopen héél erg dat het snel gaat, sneller dan zij kunnen groeien, zodat ze op tijd in de tuin groot mogen worden.

Als ik één ding heb leren waarderen tijdens mijn opleiding stadslandbouw is het wel voorzaaien. De magie van een bak of tray of potje met verse aarde. Vochtig houden, de juiste hoeveelheid licht en de juiste temperatuur en de natuur laat zich gelden. Ik kan inmiddels bijna alle groentes en ook onkruiden herkennen aan de eerste blaadjes, de kiemblaadjes. De eerste echte blaadjes, die daarna komen en er vaak héél anders uitzien, laten dan zien of ik gelijk had. Steeds vaker had ik gelijk.

In dit geval: borlottibonen, de kiemblaadjes zijn de groene halve bonen, dus dat is makkelijk. Gewoon, een zak biologische bonen gekocht voor 1,60 euro, een handje vol voorgezaaid in natte houtsnippers en hoppa! Ze staan in de vensterbank, wat eigenlijk niet zo goed is, maar deze 40 bonen zijn een proefbak, om te kijken of het werkt. Ja dus, binnen een week. De eerste echte blaadjes laten zich sinds vanochtend al zien: puntig en gerimpeld. Oh, wat zou ik ze graag planten aan de overkant, ze groeien nu al met een centimeter of twee per dag. Je ziet het bijna gebeuren. Maar aan de overkant, achter het raam, lopen de honden nog en waait het zand over de kale vlakte. En als ik ze buiten zet, gaan ze misschien helemaal dood, dacht ik, want ik ging een weekje weg en dochterlief - die ik nog niet op groene vingers heb kunnen betrappen - paste op het huis, samen met drie kippen die gek zijn op krabben in bakken met zand. Tuinders kunnen helemaal niet op vakantie, dat blijkt maar weer.

Aan de andere kant heb je dan als tuinder in wording wel iets om naar uit te kijken: hoe geweldig zou het zijn als ze het overleven op de vensterbank, dat ze twaalf centimeter lang zijn als ik straks terug kom?  Dat dacht ik, toen ik vertrok. Ik dacht: Laten we ze dan alvast uitplanten tegen het hek bij de sluis, een beetje guerrilla gardening aan de overkant, in afwachting van geld, vergunningen, mest en grond. Dan weten we ook meteen of broer konijn die ook aan de overkant woont jonge bonenplantjes lekker vindt, of niet. Ik hoop maar dat die honden hem op afstand houden.

Naschrift en na-foto: de bonen zijn mooi verder gegroeid, 29 van de 40 en wel twintig centimeter hoog. Maar toen we thuiskwamen na een week lag er ook een brief dat er eerst een bewonersbijeenkomst moet komen. Dus meer uitstel. Dan kunnen we misschien pas de eerste week van juli beginnen, als alle groente in de Nederlandse moestuinen in de volle grond, zoals dat zo mooi heet,  al kniehoog staat. Intussen vergadert de gemeente vrolijk, maar ook tergend langzaam, verder over kniehoge hekjes en houtsnipperpaadjes. Die kunnen inderdaad wel wachten, de bonen niet. Dus deze tray gaat vandaag nog stiekem geplant worden, tegen het hek dat er nu al staat.